Büyük depremler Dünya’nın eksenini kaydırır ve günleri kısaltır mı?
Mart 2011’de Japonya’nın doğu kıyılarında 9.0 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi. Bu depremin yol açtığı büyük yıkım ve tsunaminin yanı sıra, Dünyanın eksenini kaydırdı ve Dünya’daki günleri kısalttı.
Ülkeyi vuran kayıtlı en güçlü deprem, gezegenin eksenini yaklaşık 17 santimetre kaydırdı ve ana adayı yaklaşık 2,4 metre kaydırmış olabilir. Diğer benzer depremler gibi, Dünya’nın dönüş hızını değiştirdi.
NASA’nın Jet Propulsion Laboratuvarından Richard Gross2011’de Popular Mechanics’e açıkladığı gibi, “ Depremler, Dünya’nın kütlesini yeniden düzenleyerek Dünya’nın dönüşünü değiştirebilir. Dönen bir artistik patinajcının daha hızlı dönmesini sağlamak için yaptığı şey budur. Kollarını vücuduna yaklaştırarak kütlesini etrafında döndüğü eksene yaklaştırır. Ve depremler de aynısını yapar. Bu deprem, kütleyi ortalama olarak Dünya’nın dönme eksenine biraz daha yaklaştırmış, Dünya’nın daha hızlı dönmesine ve günün uzunluğunun biraz daha kısa olmasına neden olmuş olmalıdır.”
Gross, depremden önce Dünya’nın kütle dağılım modellerine bakarak ve fayın deprem sırasında nasıl kaydığıyla ilgili varsayımları kullanarak kütle dağılımının nasıl değiştiğini inceledi: Sonra, açısal momentumun korunumu sayesinde, Dünya’nın kütlesinin nasıl yeniden düzenlendiğini bilirsem, Dünya’nın dönüşünün nasıl değiştiğini de bilirim.”
Deprem, Dünya’nın dönüşünü yaklaşık 1,8 mikrosaniye hızlandırmış gibi görünüyor.2004 Endonezya depremi de Dünya’nın gününü tahminen 2,68 mikrosaniye hızlandırdı.
Ancak, Dünya’nın dönüş hızını etkileyen tek olay ve faktör depremler değildir. NASA’nın Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nden Benjamin Fong Chao2004 Endonezya depreminden sonra, “ Kütle hareketini içeren herhangi bir dünyevi olay, mevsimsel hava koşullarından araba sürmeye kadar Dünya’nın dönüşünü etkiler.dedi.
Değişen deniz seviyeleri ve Dünya’daki kaymalar gibi dönme hızını etkileyen birçok farklı faktör vardır ancak en büyük etken Ay’ın Dünya’ya olan uzaklığıdır. İki uzay gövdesi etkileşime girdikçe, Ay’ın geri çekilmesi sırasında ara sıra hız patlamaları meydana gelmesine rağmen, Dünya sonuç olarak yavaşlar.
- Ay yavaş da olsa Dünya’dan uzaklaşıyor. Peki “Ay İnzivası” olarak adlandırılan bu olay Dünya ve insanlık için ne ifade ediyor?
Antik mercanlara bakarak, bilim adamları Dünya’nın 444 – 419 milyon yıl önce çok daha hızlı döndüğünü belirledi. Mercan her gün büyüdükçe ince bir kalsiyum tabakası bırakır. Mercanlar kuru mevsimde yağışlı mevsime göre daha fazla büyüdüğü için, ağaç halkalarına benzer şekilde her mevsimde kalsiyum karbonat birikintilerini sayabilir ve yılda kaç gün geçtiğini hesaplayabilirsiniz. Bu yöntemi kullanan ekip, Ay’ımızın etkisiyle yavaşlamadan önce, 444 ila 419 milyon yıl önce Dünya’nın yılda 420 gün yaşadığını hesapladı.